Batı Sanat Tarihi Ders Notları-5

 Manierizm

  Maniera kelimesinden gelir; tarz, üslup anlamındadır.Yeni bir üslubun gelişini anlatır.

  İtalya' da ortaya çıkmıştır. 16.yy ortaları/ sonlarına doğru ortaya çıkmıştır. 17. yy başlarında yerini barok sanatına bırakır. Barok sanatının erken dönemi olarak görülür. Bir geçiş dönemi gibidir.

  Bir bunalım sürecidir. Bunalımın sebebi, rönesans sanatçılarından sonra gelen sanatçılar önceki dönemden farklı ne yapabiliriz sorusunun içindelerdir. Bu nedenle rönesansın tersine gitmeye çalışıyorlar.

  Mimaride çok değişiklik yoktur. Rönesanstan farklı olarak duvarlarda yuvarlak, elipsoid şekilde kabartmalar vardır.

Manierizm' de Resim

  Resimde dini konular vardır. 

  Kompozisyon değişmiştir. Üçgen kompozisyon yerine figürlerin bir kenara yığıldığı, diegonal hatlar üzerinde ''S, C'' çizdiği şekildedir. İnsan figürleri; ince, uzun, baş küçük, boyun uzun, anlık hareketler ve tiyatral hareketler vardır.Portrede melankolik etkiler yer alır.

   Işık-gölge tezat olarak karşımıza çıkmaktadır.( Kenar çizgileri erir.)

  Uzun Boyunlu Madonna: Manierizm. 

                                        Sanatçı Parmigianino' dur.

                                        Merkezde kucağında İsa'yla Meryem yer alır.Kucaktaki İsa yatay hattadır.                                              Meryem'in oturuşu ''S'' hareketlidir.Solda beş melek vardır. Sağdaki sütünün altında                                      küçük boyutlu bir aziz resmedilmiştir. Perspektife dikkat edilmemiştir. Işık az kullanılmıştır. Işık-gölge zıttır.

    El Greco (1541-1614): Giritli ressam. El Greco Yunanlı demektir.

                                         Dini konulu resimler ve manzara resimleri yapmıştır.El Greco çizgisi, çamur gibi renkler kullanır; griler, kahverengiler. Fakat bunlara teszat parlak renklere de yer verir; mavi, sarı,kırmızı,yeşil . Resimlerindeki gökyüzü boyama üslubu onu belli eder. Tül gibi griler, beyazlar kullanır.

  Kont Orgaz'ın Cenaze Töreni: El Greco, manierizm

                                                Kont dindar biridir.Sanat alanına çok destek vermiştir.

                                                Bu tabloyu sanatçı yarım dairesel bir sınırlama içine almıştır.Bu, resme                                                       kutsallık, değerlilik anlamı katmıştır.Resim ikiye ayrılmıştır.Altta cenaze töreni,                                               üstte cennet yer alır. Cennette olduğu düşünülen Meryem,İsa gibi din büyükleri                                               vardır. Kont Orgaz'ı ''C'' şeklinde iki din adamı tutar. Arkada koyu giysili                                                       insanlar vardır. Solda bir çocuk yer alır. (bu El Greco'nun oğludur.) İzleyiciye                                                 bakarak eliyle Kont' u gösterir. Bazı figürlerin bakışları yukarı doğrudur. Alt                                                   kısımdaki sakinliğe göre Üst tarafta hareketlilik vardır. Alt kısımda Perspektife                                               uyulmuşken, Üstte hiyerarşik sıralama önemlidir.

İsa' nın Çarmıha Hazırlanması: El Greco, manierizm.

                                              Merkezde kırmızı kaftanla İsa, solda, sağda İsa' nın elbisesini çıkaran figür                                                vardır.

                                              Bu resim sanatçının engizisyon mahkemesinde yargılanmasına neden olmuştur.                                          Bunun nedeni sanatçının İsa' yı diğer figürlerden kısa yapmasıdır. Fakat sanatçı bu                                          davadan suçsuzluğunu ispat eder. İsa' yı renklerle ayırdığını savunmuştur.

     Beşinci Mührün Açılışı:  El Greco, manierizm.

                                         Aziz Yuhanna beşinci mührü açınca ölüler dirilecek ve din şehitleri dünyada eziyet görenlerin öcünü alacaktır. Aziz Yuhanna solda diz çökmüştür. Arkada dirilmiş çıplak insanlar tenlerinde ölümüm soğukluğu vardır. Resimde diegonal hatta sağda gökyüzüne doğru melekler yer alır. Meleklerde tiyatral hareketler vardır. Geride El Greco tarzı gökyüzü dikkati çeker. Çamurlaşmış renklere karşılık parlak sarılar, yeşiller, maviler kullanılmıştır.

Batı Sanat Tarihi Ders Notları-4

RÖNESANS( 15-16.yy)

    Rönesans Fransa kökenlidir.Fakat rönesans İtalya' da doğmuştur.İtalyan hümanistlerinde eski yunan dönemine özlem vardı.Bu dönemi yeniden getirdikleri için döneme Rönesans( yenidendoğuş ) adı verilmiştir. 

    Ortaçağ' da skolastik düşünce yerine hümanist felsefe geldi. Skolastik düşüncede evrenin merkezinde tanrı vardı. Hümanist felsefede merkeze insan gelir. Hümanist felsefenin yayılmasında matbaanın tekrar kullanılması önemlidir.

    İtalya zenginleşmeye başlıyor. Şehir devletleri kuruluyor, bir de bir sosyal grup ortaya çıkıyor, burjuvalar. Bu gruptan sanata, bilime zaman ayırmaya başlıyor.

    

  Floransa Kilisesi , İtalya

  Yarım kalmıştır. İlk başta gotik kilise olarak tasarlanmıştır. Brunelleschi yarım kiliseyi tamamlamıştır.

  Kilisenin üzerine kubbe yerleştiriliyor ve rönesans tarzı ortaya çıkıyor. Sanatçı romanesk dönemden yararlanıyor.

  Latin haçı plan tipini geliştiriyor.Tavan düzdür. 

  Rönesansı romaneskten ayıran , tek sıra halindeki sütun destek dizileridir. Romaneskte paye ya da bir paye bir sütun dizilişi kullanıyordu.Eğer kilisede romaneskteki gibi payeler ve beşiktonoz varsa rönesans olduğunu anlamak için koro kısmına bakılır. Burada kubbe varsa bu rönesans tarzıdır. Payandalar yoktur.

  Kilise yüksekliği kısalıyor.

 Bramante( mimar): Rönesans yapısını Bramante yakalamıştır.Klasik yunan mimarisinden yararlanır.Kare plan için latin haçı plan tipi

  Merkezi plan tipi kullanılır. Çünkü simetriye önem veriliyor.

  Saint Peter Bazilikası : Vatikan  16.yy.  Bramante. Merkezi plan latin haçı plan tipi.

  Bramante vefat edince bazilikayı Raphael yerine geçer. Raphael Haç kolunun birini uzatır. Raphael' de vafat etmiş yerine Michelangelo geçer ve bazilikayı tamamlar. Giriş alanını belirgin hale getirir ve duvarları kalınlaştırır.

   Rönesans üslubunun genel özellikleri

• Çizgiseldir.
• Yüzeyseldir.( Gözleri derinlere çekmeye zorlayan unsur yoktur.) 
• Kapalı üslupludur.( Rönesans eserleri geometrik kavramlarla ifade edilebilir.)
• Dengeli, ölçülü, sakindir.
• Rönesan üslubu eserleri ilk bakışta anlaşılır.
• Çokluk üslüpludur.( Rönesans eserleri parçalandığında her parça bir anlam ifade eder. Bütünden geriye kalan kısımlarda anlam taşır. )

 Rönesans Resminin Özellikleri

 Botticelli( 1445-1510) : Erken rönesansın önemli isimlerinden.

                                        Mitolojik konular işler. Bu çalışmalarda modelden çalışır. Çizgisel güzelliği ön                                           planda tutar. Bu yüzden anatomilerinde bozulmalar vardır. İnce uzun figürleri vardır.                                       İdeal yüz güzelliği vardır.

           Venüs'ün Doğuşu: Güzellik tanrıçası. İstiridye kabuğu içinde ince uzun figür resmedilmiştir.Kıyıda elinde kırmızı kumaşla Venüs' ü saracak peri vardır. Solda iki figür gül yapraklarıyla dalga etkisi yaratır.

                                        

           İlkbahar : Arka planda portakal ağaçları yer alır. Merkezdeki kadın figürü ince uzun, zarif hareketlidir.

Figür üzerinde Eros , solda Üç Güzeller, en solda Merkür( uygarlık tanrısı) . Merkür'ün sağında ilkbaharı temsil eden çiçekli elbiseli kadın figürü, ağzında yeşil dal olan Flora , onun üzerindeki Rüzgar tanrısı(Zefir)dır. Simetrik bir kompozisyondur. Ortadaki kadın figürü bazı sanat tarihçilerince Venüs bazılarınca Meryem'dir.

Jan Van Eyck (1389-1441 ): Kuzeyli Sanatçı.Kuzeyli sanatçılar güneylilere göre daha gerçekçidir.                                                        Sembollere yer verirler.

                                               Erken dönem rönesans

          Arnolfini'nin Evlilik Töreni:  İki figürlü. Kadın figürü hamiledir.

                                                   Kompozisyon simetriktir.Kompozisyonu merkezden ikiye bölen avizedir. duvarda ayna onun üzerinde sanatçı imzası bulunur. Aynadan şahitler ve sanatçı görülmektedir.Yatağın başındaki süpürge kötü ruhları kovmak içindir. İki figür arasında köpek sadakati simgeler. Solda elma görünür. Bu da Adem ve Havva' yı simgeler.

 Leonardo Da Vinci (1452-1519) : Rönesansın önemli sanatçılarındandır.

                                                         Modelden çalışır.

                                                         Genelde üçgen kompozisyon kullanır.

                                                         Sfumato tekniği: Nesnelerde derinliğe doğru çizgilerin erimesi.                                                                        Kyoruskuro tekniği: Yumuşak geçişler.

Kayalıklar Meryemi: Yarım dairesel bir sınır içindedir.( kutsal ailenin olduğu resimler bu dönemde tam daire                             ya da yarım daire içine alınır.)

                                Bebek İsa çıplak görülür. Bu tanrısallığı, saflığı ifade eder.

                                Üçgen kompozisyondur.

                                Meryem' in solundaki kadın figürü yanında bir bebek İsa bebeğe bakmaktadır.İsa                                   bebek oyun oynamaktadır.

                                Arka planı Da Vinci eskiz çizimlerimden biçimlendirir.

Son Akşam Yemeği

 Michelangelo (1475-1564): Heykeltraş-ressam

                                               Heykellerinde mermeri kullanır.

                                               Zıtlıklarla dengeye ulaşır.

                                               Modelden çalışır.Diğer rönesans sanatçılarından farklı olarak figürlerini doğayla bütünleştirmiyor. Arka planda ne olması gerekiyorsa onu resmediyor.

                                               İlk zamanlarında antik dönem( ideal güzellik) etkileri görülür.

 Madonna and child

Pieta

Davut Heykeli

Mahşer

Adem'in Yaratılışı

Raphael (1483-1520): Mitolojik, dini konulu ve portre resimleri yapmıştır.

                                     Madonnaların ressamıdır.(Meryem resimleri)

                                     Dönemde kullanılan kompozisyonlardan farklı kompozisyonlar kullanmıştır.

       Atina Okulu: Remi yarım dairesellikle sınırlandırarak kutsal bir etki yaratmıştır. Rönesans yapısı içinde  antik çağ figürleri vardır. Merkezde Platon ve Aristotales vardır. İki figürde geride yer alır. Fakat perspektifin etkisiyle vurgu bu iki figürdedir. Merkezdeki iki figürün öndeki merdiveni boş bırakmamış ve oraya Diyojeni yerleştirmiştir. Merdevendeki figür kaldırılırsa vurgu merdivene kayacaktı. Bu eserde sanatçı dönemin sanatçılarını figürlerinde kullanmıştır. Merdivenin üs bölümünde felsefeciler, alt tarafta ise fen bilimcileri vardır.

   

  The Sistine Modonna: İsa' lı Meryem, Aziz ve Azizeler İle önde melekler vardır. Arkadaki bulutlar portrelerden oluşmuştur. Meryem ve İsa izleyiciye bakar durumdadır.Diğer figürler Meryem ve İsa' ya bakmaktadır.Melek figürleri ise  Önde bir pencere pervazına kollarını koymuş vaziyettedir. Pencere olmasını düşündüren sağ ve solda yer alan perdelerdir.

Batı Sanat tarihi Ders Notları-3

Gotik Sanat

  12.yy ortaları-14.yy ortaları

  Bunalım dönemleri yaşanıyor. Bu yüzden tanrıya yaklaşma isteği oluşuyor. Bunun sonucunda yüksek duvarlı  yapılar ortaya çıkar. Yüksekli artırmak amacıyla kiliseler daraltılır.

Erken Gotik Mimari

  Fransa' da ortaya çıkmıştır. 12.yy ortaları-13.yy ortaları

  Taş örtüyü hafifletmek için çapraz tonoz yapılır.

  Latin haçı plan tipi devam eder.Fakat romaneske göre daha uzun ve dardır.

  Payeler kullanılır.

  Çapraz tonoz örtü sistemi

Pencerelerde sivri kemerler ve vitray süslemeler yer alır.Bu pencereler dışında giriş kapısının üzerinde gül pencereler vardır.Yuvarlak gül pencereler tanrısallığı ifade eder.

  Çan kuleleri azalmaya başlar.

  Payanda kullanılmaya devam eder. Uçan payandalar yapılır. Bunlar zayıf noktalara kemerler yapılmıştır.

  Gotikte heykel sayısı fazladır. Kilisenin içinde de heykel yer almaya başlar.

Işınlı Gotik

  Gotik sanatı klasikleşir.

  En dar, uzun, yüksek kiliseler bu dönemde yapılır. Transept kolu iyice kısalır.

  Işınlı gotik denmesinin sebebi, payelerin yontularak birçok sütun birleşiminden oluşuyormuş gibi görünmesinden dolayıdır.Bunlara sütun demetleri denir.Işın denmesinin sebebi ise bu sütun demetlerinin tavandan aşağıya doğru ışın etkisi verdiğindendir.

Geç Gotik(Alevli Gotik) Mimari

  14.yy ortalarından sonuna kadar.Her bölgede gölgede görülmez.16. yy da da bazı bölgelerde görülmüştür.(İngiltere' de görülür.İtalya gotiği bırakıp rönesansa devam eder.

  Transept kolu yoktur.Tek bir salon vardır.

  Süslemeler tavandan itibaren başlar.

Gotik Heykel

  Malzeme, taş, alçı, ahşap kullanılır.

  Dini konular işlenir.

  Heykeller içeride de yer alır.Bu heykeller giriş kısmındadır. Bir de apsis çevresinde bulunur.

  Heykeller uzun, ince ve ''S'' hareketi biçimindedir.Yüz ifadeleri yumuşaktır.

Gotik Resim Sanatı

  Duvarlarda ve tavanda resim yapacak alan yoktur.Bu nedenle ahşap paravanlara resim yapılır. İki kanatlı veya üç kanatlıdır.Taşınabilir niteliktedir.Arka plan altın yaldızdır.

  Bu dönemde artık sanatçı adları duyulur.İtalya da görülür. '' Simone Martin 'Meryeme'e Müjde'' Figürler ince, uzun, 'S' hareketli. Davranışlara ifade eklenir. Bir mekan,zemin vardır.

  Giotto'nun döneme kazandırdığı özellikler;

1.İlk defa İsa'nın göbeğini gösteren sanatçı

2.Sanatçı ilk defa estetik bir kaygıyla kompozisyon yapar.

3.Olayla ilgili davranış ve ifadeler görülür.

4.Figürler hacim vardır.

5.Bir mekan arayışı içindedir.

''İsa' ya Ağıt'' Giotto İtalya'da fresktir.

  

Batı Sanat Tarihi Ders Notları-2

Romanesk ( Norman Sanatı )

    10-12. yy. Batı Roma
    Katolik kilisesi teşkilatlanmaya başlar.
    Papa bütün kiliselerin hakimiyetini elinde tutar.
    10-11. yy başları erken romanesk
    11. yy- 12. yy ortaları geç (olgun romanesk)

Erken Romanesk

     Düzgün kesim taşlar kullanılmaya başlandı.Katoliklerde kendilerine has bir plan tipi oluştururlar. Dört destekli beş nefe ayrılmış bir bazilika planıdır. ( Latin haçı plan tipi, Transetli bazilika)

     Transet: Latin haçındaki kuzey- güney yönlü alandır.

     Paye destek dizisi vardır.(Dikdörtgen , karesel)

     Ahşap tavan devam eder.

     İlk defa çan kulesi yapılır. En az beş tanedir.

Geç (Olgun) Romanesk

    Ahşap tavan yerine ters örtü sistemi yapılır. 

    Latin haçı plantipi, düzgün kesim taşlar devam eder.

    Taş örtü sistemi beşiktonoz şekildedir.Beşiktonozlar içerden yuvarlak kemerle desteklenir. Dışardan ise duvarlar payandalarla desteklenir.

    Pencerelerin boyutu büyür.Yuvarlak kemerli pencereler açılır. Nişler vardır. 

    Niş: Duvar üzerindeki oyuklardır. 

    Bu kiliselere yeryüzü kiliseleri denir.

    Bizans' a göre daha az resim yapılmıştır.Daha zayıf resimlerdir.

    Mozaik sadece İtalya' da görülür.Daha çok fresk vardır.

   Resim

    Romanesk resimlerde oval şerit içinde İsa resmedilir. Bazı resimlerde ise yuvarlak kemer içinde din büyükleri gösterilir.

Özellikleri;

•     Yazı ve semboller kullanılır.
•      İki boyutludur.
•      Perspektif yoktur.
•      Figürlerde ifade yoktur.Hacim yoktur.
•      Kahverengi, sarı, mavi( gri mavi) renkler hakimdir.

  Heykel

12.yy civarı kabartmalar ortaya çıkar. Kilisenin dışında bulunurlar.

Batı Sanat Tarihi Ders Notları-1

                                Geçiş Devri (4.-5. yy.)

Dönem İmparator Constantino

Bazilika: En az iki destek(sütun, paye) dizisi ile üç nefe ayrılmış uzunlamasına dikdörtgen mekanlara denir.

    Yapılarda üç tip plan tipi vardır.

        -Merkezi  planlı yapılar

        -Serbest  yunan hac kolu plan tipi

        -Yonca plan tipi              

                               İlk Devir(Bizans Mimarisi)

 Dönem Justinianus (527-726)

 Teokratik bir yönetim

   Ayasofya kubbeli bazilika

  Geçiş devrindeki bütün plan tipleri kiliselerde uygulanmıştır. İlk olarak bazilikaya kubbe planı yapılmıştır. Burada orta nef üzerinde bir kubbe yer alır. Apsis ve narteks kısmı yarım ve çeyrek kubbelerle tamamlanmıştır.
       Bizans'ta heykel yoktur.

İkonaklazma(726-842)  
      İkonaların yok edildiği, tasvir yasağının geldiği dönemdir. Her dinde bu dönem tasvire karşı yasaklar uygulanmıştır. Bunun nedeni artık insanlar bu ikonalara tapmaya başlamıştır.
      İkonaların amacı okuma yazma bilmeyen halka dini anlatmaktı.
      İkona: Ahşap üzerine din büyüklerinin tablolarıdır.

Orta Devir(842-1204)

  Bizans'ın son parlak dönemi 

   Türkler artık Anadoludadır.

   Geçiş ve ilk devirde kullanılan plan tipleri devam etmektedir. Fakat yeni bir plan tipi oluşmuştur.

         Kapalı yunan haçı plan tipi: Uzun dikdörtgen İki destekli ve nefli bazilika tavanda haç şeklindedir. Orta neften apside doğru beşiktonoz şeklinde bir kubbe vardır.

Latin istilası (1204-1261): Bizans adına çalışan latin uyrukluların başkaldırısıdır.

                                               

                                              Son Devir(1261-1453)

     Dehlizli kiliseler yapılmaya başlanır. Maddi güç olmadığından bazilikaların bir veya iki duvarı yıkılıp koridor şeklinde açılıyor. Kilise duvarları uzatılıyor. Süslü, işlenmiş yapılar(gotik etkisi). 

    Doğu Roma sona erer.(1453)

                                             Bizans Resim Sanatı

     Bu dönemde tamamen dini konular vardır.(Ortaçağ özelliği)

     Bizans sanatında resim ikonaklazmadan sonra başlar.

 Pantokrator: Yetişkin, olgun İsa. Bir elinde İncil, diğer eliyle takdis eder vaziyettedir.

                     Kilise konseyi resim sanatı için şartlar öne sürdü. Kiliselere yapılacak resimlerin konumlarını, konularını, kompozisyonları hepsine bu konsey karar verdi.

                     Sadece İsa' nın başındaki halede haç vardır.

 Genç İsa: Halesi ve haç vardır.
                Boyu diğer figürlerden uzundur.
                Saçları uzun ve dalgalıdır.

Yetişkin İsa: Sakal, bıyık, uzun dalgalı saçlar

       Resimleme tekniği ise üç çeşittir; mozaik, fresk, ikona

Mozaik:Küp şeklindeki küçük taş, cam ile duvar yüzeyine bir kompozisyonla birleştirme alçı ile yapılır. Arka planda altın kullanılır. En fazla orta dönemde vardır.

Fresk(Fresko): Duvar resimleridir. Yaş sıva üzerine sulandırılmış boyalarla yapılır. Tek kişinin elinden çıkar.Arka planda mavi renk kullanılır.

İkonalar: Ortaçağın taşınabilir resimleridir. Ahşap panolar üzerine din büyüklerinin resmedilmesidir. Balmumu karılmıştır boyalarla yapılır. Arka planda altın yaldız kullanılır

Minyatürler: Açıklama amaçlı yapılmıştır. Tıp kitapları, geometri, din kitapları gibi

Örneğin: Ekmekle balıkların çoğaltılması mucizesi ( Bizans dönemi, mozaik tekniği)

             Pantakrator İsa Mozaiği ( anatomi zayıf, ifade yok, arka plan altın yaldız hacim yok, Bizans Dönemi)

Fırçalamak

Edep yahu(!)

fırça atış

hmm

çiziktrip